افسانه آستوریاس
آستوریاس نام منطقه ای است در شمال اسپانیا با چشم اندازی بسیار زیبا. در سالهای 1900 تا 1950 تبی در میان نوازندگان پیانو افتاده بود که سبکهای مختلفی را روی پیانو اجرا میکردند. سبکهایی نظیر جاز، فلامنکو، رگتایم، بوگی و غیره و البته پیانوی ایرانی در همان سالها شکل گرفت. ایزاک آلبنیس (1860-1909 م) از جمله آهنگسازان پیشگامی بود که قطعاتی از موسیقی فلامنکو را که موسیقی سرزمینش بود برای پیانو تنظیم کرد. آلبنیز آهنگسازی بود که از مکتب کلاسیک برخاسته بود اما ذات اسپانیایی او در آثارش کاملاً قابل تشخیص است. این قطعه که بخشی از یک سوئیت چهار موومانی است برای پیانو نوشته شده بود که فرانسیسکو تارگا گیتاریست مطرح اسپانیایی آن را برای گیتار تنظیم نمود و این قطعه به شهرت جهانی دست یافت. در آن زمان بسیار مرسوم بود که هنرمندان اسپانیایی اسم شهرها را بر روی آثارشان می گذاشتند، از این جمله آثار میتوان به قطعه «آران خوئز» اثر رودریگو و همچنین تابلوی نقاشی «گرنیکا» اثر پابلو پیکاسو اشاره کرد. قطعه آستوریاس نیز از همین دست آثار است که در آن دوران ساخته شده. این قطعه در سال 1890 زمانی که آلبنیز در لندن به سر میبرد به رشته تحریر درآمده است. از آلبنیس آثار دیگری مانند «ایبریا»، «پوئم سمفونی کاتالونیا»، «اپرای اسپانیولی» و چند «کنسرتو پیانو» به جای مانده است که هیچکدام نتوانستند به اندازه «افسانه آستوریاس» مورد اقبال قرار نگرفت. تونالیته این قطعه که در اصل برای پیانو نوشته شده است، در سل مینور است اما تنظیم گیتار آن که توسط تارگا صورت گرفت در می مینور است که علت آن، سهولت اجرای این قطعه در گیتار است. این قطعه تا امروز برای سازهای بسیاری از جمله ارکسترهای جاز و کلاسیک نتظیم شده. یکی از بهترین اجراها، اجرای جان ویلیامز است که شنیدن آن را به شما توصیه می کنیم.
گمانه زنی در خصوص تغییرات نظام آموزش موسیقی در ایران بعد از کرونا
در حالی که بسیاری از ساکنان این کره خاکی و پزشکان و و بسیاری از اصناف به در انتظار پایان یافتن کابوس کرونا هستند، محققین رشته های اقتصاد و کسب و کار و علوم تربیتی در پی پیشبینی اوضاع بعد از کرونا هستند.
تمرکز این مقاله بر تغییرات نظام آموزش موسیقی در ایران بعد از کرونا با در نظر گرفتن تغیرات تکنولوژیک، اقتصادی و اجتماعی است.
آموزش موسیقی در ایران بیش از نیم قرن است که تقریباً به شیوه حضوری و استاد شاگردی برگزار می گردد و بسیاری از اساتید این رشته تمایل چندانی به تغییر این شیوه نداشته اند.
در سالهای اخیر با فراگیر شدن اینترنت و اپلیکیشنها شاهد تغییر شیوه بسیاری از کسب و کارها نظیر مسافربران شهری، مطبوعات، کانونهای تبلیغات و حتی خدمات مشاوره و پزشکی بوده ایم. این اتفاق در کشورهای پیشرفته در زمینه آموزش نیز درحال وقوع بود (نظیر سایتها و دانشگاه های مجازی) اما این روند در ایران بسیار کند پیش می رفت. ظهور ویروس کرونا و الزام به پرهیز از ملاقاتهای حضوری غیرضروری (که آموزش موسیقی در ایران نیز همواره بخشی از آن بود) مدرسین و آموزشگاه های موسیقی برای بقاء خود مجبور به تغییر شیوۀ آموزش شدند و البته اغلب، این تغییرات ناگهانی بدون وجود آمادگی قبلی و زیرساختهای لازم، نمی تواند تغییرات مثبتی ارزیابی شود. مربیان و آموزشگاه های موسیقی برای ادامه حیات به روشهایی که تاکنون تجربه نکرده اند روی می آورند بی آنکه از نتیجه آن اطمینان داشته باشند. این امر در کوتاه مدت می تواند مانند مسکنی عمل کند اما پیامدهای بلند مدت آن چیست؟
در این چکیده فقط نتایج (گمانه ها) حاصل از تحقیق به صورت خلاصه بیان شده. درصورت علاقه به مطالعه نظریات و اطلاع از منابع، مقاله کامل را مطالعه فرمایید.
عوامل تکنولوژیک
قطعاً در کسب و کار فضای مجازی کسانی موفق تر خواهند بود که به این فضا آشنایی بیشتری دارند. در چنین وضعیتی اساتید بسیاری که از این فضا دور هستند به حاشیه رانده خواهند شد همیشه درصحنه حاظران فضای مجازی (با ظاهری عوام فریبانه) و ویدئوهای تدوین شده خواهند شکُفت و سهم عمده این بازار را از آن خود خواهند کرد و آموزشگاه های موسیقی با حالتی نیمه جان به بقاء خود ادامه خواهند داد. این دوره دیری نخواهد پایید که روند آموزش وارد فاز جدیدی خواهد شد.
ظهور و رونق اپلیکیشنها
باب شدن و همه گیر شدن آموزش مجازی در زمینه موسیقی و سرخوردگی هنرجویان از مدرسین شبکه های مجازی که بدون هیچ مجوز و نظارتی فعالیت می کنند ( و احتمالاً کلاهبرداریی هایی در این باب) باعث ظهور و رونق اپلیکیشن های آموزش موسیقی خواهد شد. اپلیکیشن هایی که اکنون نیز به صورت نیمه جان مشغول فعالیتند نفسی خواهند یافت و با دعوت از اساتید خوشنام و صاحب تخصص و هزینۀ کم (حتی کمتر از یک ترم کلاس) آخرین ضربه را بر پیکر نیمه جان موسسات آموزشی خواهند زد. آنگونه که اپلیکیشن هایی مثل «دیوار» کانون آگهی های روزنامه همشهری را به همه قدرت نابود کردند. اما کار به اینجا ختم نخواهد شد.
عوامل اقتصادی
کمترین خسارت اقتصادی بحران کرونا در همین ماه های اول ظهور آن است که بسیاری از مردم پس اندازی از قبل دارند و به اصطلاح از جیب می خورند. با گذشت زمان بیشتر و تعدیل نیروهای شرکتها و ورشکستگی بسیاری از مشاغل و برگشت چکها، موج اصلی بحران اقتصادی شکل خواهد گرفت و یکی از اولین مواردی که ممکن است از سبد فرهنگی خانوار حذف شود، کلاس های آموزشی لوکس مانند کلاس موسیقی است. تعطیلی بسیاری از آموزشگاه های موسیقی و بیکاری بسیاری از مدرسین این حوزه، رقابت ناسالم ایجاد می نماید و قیمت کلاسهای حضوری موسیقی به مقداری بسیار کمتر از سابق تنزّل خواهد یافت. آموزشگاه هایی نیز برای بقاء بیشتر، اپلیکیشن خاص خود را خواهند ساخت.
عوامل اجتماعی
در گام اول به دلیل نارضایتی برخی از هنرجویان از آموزشگاه به خاطر عدم همراهی در کنسل کردن کلاسها و همچنین از بین رفتن فاکتور «بعد مسافت» جابجایی های زیادی بین هنرجویان آموزشگاه ها صورت خواهد گرفت. در گام به دلیل آموزش بی کیفیت بسیار از فعالین شبکه های مجازی، شاهد اُفت کیفیت آموزش و بدبینی به این صنف خواهیم بود. بسیاری از مدرسین خانه نشین شده و به انجام کارهای هنری خواهند پرداخت. این تحولات باعث به روزرسانی اساتید شده و اصول مشتری مداری را به بسیاری از آنها خواهد آموخت. فراگیری موسیقی از حالت کالایی لوکس خارج شده و به کالایی فرهنگی همچون خوشنویسی نزدیک می گردد.
مجید بهبهانی
کارشناس ارشد اتنوموزیکولوژی