انتخاب ساز برای کودکان یکی از سوالات مهم برای مادران و پدرانی که فرزندشان به موسیقی علاقه مند است و یا خودشان مایلند که فرزندشان جذب موسیقی شود این است که چه سازی برای فرزندشان انتخاب کنند؟ انتخاب ساز یکی از تصمیم گیری های مهم در زمینه موسیقی است که به عوامل مختلفی مانند فیزیک و فیزیولوژی هنرجو، الگوهای ذهنی و منطقی، ذائقه موسیقی و پیشینه موسیقایی خانوادگی و تیپ شخصیتی هنرجو بستگی دارد. چنانچه ساز اشتباهی برای هنرجو انتخاب شود نه تنها هنرجو در یادگیری آن ساز موفق نخواهد بود بلکه احتمال بسیار دارد که از موسیقی متنفر شود و تا سالها نتواند ساز جدیدی شروع کند چرا که فکر می کند استعداد موسیقی ندارد و در هیچ زمینه ای موفق نخواهد بود. روانشناسان این حالت را «یأس تعمیم یافته» می نامند. بسیار دیده شده است که گاه والدین سازی را که خودشان در کودکی و نوجوانی به آن علاقه مند بوده اند و در یادگیری آن ناکام مانده اند به فرزندشان تحمیل می کندد که معمولاً با شکست مواجه می شوند، از طرفی خود کودک هم نمی داند که به چه سازی علاقه دارد و مدام نظر خود را عوض می کند. برای رفع این مشکلات بهتر است کمی به عقب تر برگردیم و یک سوال مهم مطرح کنیم: چگونه متوجه شویم که کودک به موسیقی علاقه دارد؟ و چگونه بفهمیم کودک استعداد موسیقی دارد یا نه؟ اصولاً کودکانی که به موسیقی علاقه مند هستند از همان دوران «حسی حرکتی» یعنی از بدو تولد تا دو سالگی نسبت به سایر همسن های خود به موسیقی واکنش بیشتری نشان میدهند و گویا موسیقی را بهتر درک می کنند و با آن آرام میگیرند و با شنیدن برخی از انواع موسیقی دچار ناآرامی و استرس می شوند. این به حافظه موسیقایی آنها در دوران جنینی بر می گردد. همین کودکان در سن بالاتر یعنی مرحله پیش عملیاتی که هنوز قوه منطق کودک کامل نشده است، با موسیقی می رقصند و می خوانند و شعرهایی که شنیده اند را به صورت آواز (هرچند نامفهوم) می خوانند. با اسباب بازی های موسیقایی سرگرم میشوند و سعی می کنند الگوهای ملودیک را کشف کنند و آن را تکرار کنند. مشاهده عکس العملهای کودک در مواجهه با اسباب بازی های موسیقایی و سازهای واقعی توسط یک کارشناس می تواند نکات بسیاری را روشن سازد. اگر فرزند شما چنین عکس العمل هایی را نشان میدهد بهتر است به یک مشاور آموزش موسیقی معرفی نموده و آموزش وی را آغاز کنید. این کودک ارزش سرمایه گذاری در زمینه موسیقی را دارد. انتخاب ساز برای کودکان اگر کودک شما کمتر از 6 سال دارد نگران نباشید چرا که فعلا مجبور نیستید برای او ساز تخصصی انتخاب کنید. تلکیف برای کودکان 5/3 سال تا 7 سال مشخص است. این کودکان به صورت پیش نیاز باید دوره «ارف» را بگذرانند. دوره «ارف» چیست؟ دوره ارف که توسط کارل ارف، موسیقیدان و روانشناس آلمانی، پایه گذاری شده دوره ای است که کودکان در آن با تکیه بر بازیهای موسیقایی گروهی با موسیقی آشنا می شوند، مفاهیم مهم همچون ریتم، صدای زیر و بم، نت خوانی، ریتم خوانی و... را با کمک سازهای بلز، فلوت ریکوردر و طبلک می آموزند. این دوره نسبت به سن هنرجو از 9 ماه تا 2 سال می تواند متغیر باشد. در دوره ارف بچه ها با سازهای مختلف آشنا می شوند، صدای آنها را از نزدیک می شنوند و کم کم می توانند ساز اصلی خود را انتخاب نمایند. در دوره ارف، مربی نیز کودکان را زیر نظر دارد و می تواند در آخر دوره به والدین بگوید که این کودک در کدام رشته از موسیقی موفق تر خواهد بود. اگر فرزند شما بیش از 7 سال سن دارد دیگر نیازی به گذراندن دوره ارف ندارد و می بایست با کمک مشاور آموزشگاه، یک ساز تخصصی برای او انتخاب کنید. کدام ساز برای کودکان مناسب تر است؟ کدام ساز راحت تر است؟ اینها سوالاتی است که زیاد می شنویم. در حالت کلی باید بگوییم مناسب ترین و راحت ترین ساز برای کودک، سازی است که خود کودک به آن علاقه دارد. البته سازهایی که روی زمین و روبری هنرجو قرار میگیرند (مانند سنتور، پیانو و...) به دلیل تسلطی که کودک به ساز دارد، برای کودکان کمتر مشکل ایجاد میکند ضمن اینکه اینطور سازها را باید در همان اندازه های استاندارد تهیه کنید و مجبور نیستید سایز کوچکتر تهیه کنید اما در مورد سازهایی که هنرجو باید آن را در دست بگیرد مانند گیتار و تنبک و ویولن و... باید با توجه به اندام هنرجو ساز کوچکتر تهیه کرد. با وجود آنچه که در بالا گفته شد، بهترین راه برای انتخاب ساز برای کودکان این است که به مشاور موسیقی مراجعه فرمایید زیرا یک مشاور خوب با توجه به دانش روانشناسی و موسیقایی و همینطور تجربه در این کار بسیار بهتر می تواند شما را راهنمایی کند و جلوی دلزدگی هنرجو را بگیرد. در ضمن یکی از مهمترین موارد پس از انتخاب ساز برای کودک، انتخاب مربی مناسب است. سعی کنید کودک خود را حتما به مربی های تخصصصی کودک بسپارید. مربی های موسیقی کودک و بزرگسال کاملا عملکرد متفاوتی دارند. متد آموزش به کودکان (متدولوژی)، کتابهای آموزشی کودکان، روحیات کودکان (اپیستومولوژی) و زبانشناسی (ترمینولوژی) کودکان کاملا متفاوت از بزرگسالان است. شاید یک نوازنده معمولی و جوان بهتر از یک استاد دانشگاه مجرب و سطح بالا بتواند به فرزند شما موسیقی را بیاموزد. این مسئله از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در انتخاب مربی سختگیر باشید و پس از انتخاب، کار را به دست مربی بسپارید و اجازه دهید کارش را با آرامش پیش ببرد. نویسنده: مجید بهبهانی کارشناس ارشد موزیکولوژی، دانشجوی تکنولوژی آموزش تلفن مشاوره: 88824774 و 88302969